انتشارات تیسا

«سبک‌های فراغتی جوانان» نوشته محمدسعید ذکایی از سوی انتشارات تیسا منتشر شد. این کتاب به بررسی مسئله فراغت جوان امروز ایرانی پرداخته و ویژگی‌ها و آسیب‌های آن را بررسی و بیان می‌کند.
به باور بسیاری از جامعه‌شناسان، جهانی‌شدن روابط اقتصادی و جریان‌های فرهنگی و گسترش تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی، زمینه‌های متفاوتی را برای توجه جوانان به الگوهای فراغتی ایجاد کرده است؛ الگوهایی که لزوماً با هویت‌های فردی، ساختاری و موقعیتی فرد منطبق نیستند.
«‌سبک‌های فراغتی جوانان»، ششمین کتاب از مجموعه مطالعاتیِ «نیم‌رخ شهر» است که توسط دکتر محمدسعید ذکایی و به سفارش اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران تهیه شده و دکتر علی اصغر محکی، مدیر این اداره، پیشگفتاری بر آن نگاشته است.
ذکایی در این کتاب، از منظر جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی به مسئله فراغت جوانان ایرانی پرداخته و می‌کوشد با مطرح کردن زمینه‌ها و عوامل مؤثر بر رواج فرهنگ فراغت در میان جوانان ایرانی، ویژگی‌ها، روندها و آسیب‌های اجتماعی آن را شناسایی کرده و شباهت‌ها و تفاوت‌های آن را با ساختار فرهنگی جامعه غربی بیان کند.
«سبک زندگی و فراغت»، «جوانی جدید و تغییر در فرهنگ فراغتی»، «ویژگی‌های فرهنگ فراغتی جوانان ایران» و «تیپ‌شناسی مفهومی سبک‌های فراغتی»، عنوان بخش‌های مختلف این کتاب را تشکیل می‌دهند.
نویسنده در بخش «سبک زندگی و فراغت»، رفتارهای فراغتی را وجه مهمی از سبک زندگی جوانان و حتی هسته اصلی آن می‌داند. وی نحوه پوشش و آرایش، استفاده از زیورآلات، مشارکت‌های مدنی، مصرف رسانه‌ای و لذت‌های حاصل از آن را نمونه‌هایی از رفتارهای فراغتی جوانان می‌داند. به اعتقاد وی، سبک‌های فراغتی می‌توانند برآمده از انتخاب و عاملیت افراد، تنگناها و شرایط یا برآمده از ارزش‌ها و پشتوانه‌های دینی باشند.
بخش «جوانی جدید و تغییر در فرهنگ فراغتی» به بیان برخی تغییرات در فرهنگ فراغتی از جمله فردی‌شدن، خصوصی‌شدن، تجاری‌شدن، افزایش جمعیت جوانان و کمرنگ شدن مرزبندی‌های جنسیتی پرداخته و توضیحاتی دربارة هریک از آنها ارائه می‌دهد.
بخش بعدی کتاب با عنوان «ویژگی‌های فرهنگ فراغتی جوانان ایران»، رسانه‌محور بودن، شکاف‌های اجتماعی در دسترسی و اولویت‌های فراغتی، خانواده‌محوری، افزایش عاملیت و انتخابگری دختران و غلبه صورت‌های اتفاقی و برنامه‌ریزی‌نشده را می‌توان از جمله مشخصه‌های فرهنگ فراغتی جوان ایرانی دانست. ابهام در تعریف فضاهای فراغتی، انسجام و همخوانی ضعیف، مصرفی بودن فراغت و بی‌برنامه بودن اوقات فراغت، از دیگر ویژگی‌هایی است که نویسنده در این بخش به عنوان ویژگی‌های فرهنگ فراغتی جوانان به آنها پرداخته است.
«تیپ‌شناسی مفهومی سبک‌های فراغتی» عنوان بخش دیگری از کتاب است که درصدد دسته‌بندی الگوهای فراغتی جوانان ایرانی است. بر اساس این مدل، فراغت ناب، وضعیتی است که انتخاب، عاملیت و آزادی عمل زیاد، با احساس عمیق تعلق و مجذوب شدن کامل در یک فعالیت، تلاقی دارد. چنین فراغتی، فرصت ایدئالی برای بازاندیشی، خلوت درونی و احساس یگانگی برای فرد ایجاد می‌کند؛ هرچند اکثریت جوانان به صورت مقطعی (و نه همیشگی) به این نوع فراغت روی می‌آورند.
در نتیجه‌گیری کتاب آمده است: «فردی شدن به مثابه یک ایدئولوژی و ارزش، خصوصی‌شدن و تجاری‌شدن به عنوان زمینه‌های کلان مؤثر بر روند مدرنیته ایرانی، در کنار تغییرات ساختاری و نیز ارزشیِ فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌های جوانی، شرایط متفاوت و جدیدی را برای مواجهه جوانان با انتخاب‌های فراغتی و استفاده از زمان آزاد فراهم کرده‌اند. نتیجة این امر، تنوع‌بخشی فرصت‌ها و انتخاب‌ها و کاهش نسبی اهمیت و نقش تعیین‌کنندة مولفه‌های ساختاری چون جنسیت، مکان زندگی و تا حدودی شرایط طبقاتی در مقابل مهم‌تر شدنِ عوامل فرهنگی بوده است».
کتاب «سبک‌های فراغتی جوانان» نوشته دکتر محمدسعید ذکایی را انتشارات تیسا با تیراژ ۱۰۰۰ نسخه، در ۶۳ صفحه و به قیمت ۲۵۰۰ تومان منتشر و روانه بازار کرده است.