انتشارات تیسا
فرصتی برای گسترش افکار؛ فعال در حوزه چاپ و نشر کتابهای علوم انسانی.
از هاشمی تا روحانی؛ بررسی سیاست خارجی ایران در پرتو نظریه سازه‌انگاری
۱۲ شهریور ۱۳۹۳ ساعت ۹:۲۵
کتاب «از هاشمی تا روحانی» تالیف علی باقری دولت‌آبادی و محسن شفیعی سیف‌آبادی به رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۶۸ تا به امروز بر مبنای روش سازه‌انگاری می‌پردازد.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در این اثر کوشش شده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با استفاده از رویکرد سازه‌انگاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و به این پرسش‌ها پاسخ داده شود که چه عواملی در تدوین اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مؤثر است؟ و آیا امکان استفاده از رویکرد سازه‌انگاری برای تحلیل دوره‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از دوره هاشمی رفسنجانی تا روحانی وجود دارد؟
کتاب «از هاشمی تا روحانی» در پنج فصل با این عناوین تدوین شده است: «سپهر نظری، سازه‌انگاری به مثابه یک روش»، ««طرح سیاست خارجی دولت علی اکبر هاشمی رفسنجانی از سال (۱۳۶۸- ۱۳۷۶)»، «سیاست خارجی سیدمحمد خاتمی ۱۳۷۶- ۱۳۸۴)»، «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران محمود احمدی نژاد ۱۳۹۲- ۱۳۸۴» و «سیاست خارجی در دوره حسن روحانی۱۳۹۶- ۱۳۹۲».
در تحلیل‌ها و تبیین‌های صورت‌گرفته درباره سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران عمدتاً از مبانی نظری جریان خردگرا استفاده شده است.
به عقیده نویسندگان، در کنار بررسی نقش ساختارهای مادی در سیاست خارجی که عموماً در سایر آثار نگاشته‌شده درباره سیاست خارجی ایران مورد توجه واقع شده‌اند، پرداختن به نقش ساختارهای معنایی، هنجارها، ارزش‌ها و قواعد که هویت جمهوری اسلامی و به دنبال آن سیاست خارجی کشور را شکل داده‌اند، ضروری است و بدون آن هرگونه تحلیلی ناقص خواهد بود.
در تعریف اصطلاح «سیاست خارجی» در مقدمه کتاب می‌خوانیم: «سیاست خارجی عبارت از استراتژی یا رشته‌ای از اعمال از پیش طرح‌ریزی شده تصمیم گیرندگان حکومتی که مقصود آن دستیابی به اهداف معین در چارچوب منافع ملی و در محیط بین‌المللی است. به عبارتی، می‌توان گفت سیاست خارجی که شامل تعیین و اجرای سلسله اهداف و منافع ملی است در صحنه بین‌المللی از سوی دولت‌ها انجام می‌پذیرد.»
در پیشگفتار کتاب در بررسی شکل‌گیری و تشریح سیاست خارجی در چارچوب سازه‌انگاری آمده است: «رفتار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را هویت برساخته از ارزش‌ها و هنجارها هدایت می‌کند و اصولی مانند حمایت از جنبش‌های آزادی بخش، صدور انقلاب، اصل نه شرقی نه غرب، حفظ دارالاسلام و مواردی از این قبیل در سیاست ایران دیده می‌شود. با این حال به نظریات مختلفی که تا کنون برای تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران استفاده شده است عمدتا نقش این عوامل را نادیده گرفته‌اند و به عنصر هویت توجه چندانی نشده از این رو کتاب «از هاشمی تا روحانی» در تلاش است تا با رویکردی متفاوت با استفاده از مبانی و گزاره‌های سازه‌انگاری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را مورد واکاوی قرار دهد.»
در فصل نخست کتاب با عنوان «سپهر نظری، سازه‌انگاری به مثابه یک روش» پس از توضیح و توصیف سابقه پژوهش ابتدا سیاست جمهوری اسلامی از منظر برخی تئوری‌های روابط بین‌الملل بررسی و در گام بعد مهمترین گزاره‌های مباحث نظری و فرانظری این روش بررسی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.
«طرح سیاست خارجی دولت علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی از سال (۱۳۶۸- ۱۳۷۶)» در فصل دوم تلاش می‌کند سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را در این برهه زمانی (از سال ۱۳۶۸تا ۱۳۷۶) از منظر سازه‌انگاری مورد بررسی قرار دهد. به همین منظور در این مقطع اصول، اهداف و هنجارهای تاثیرگذار بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و نمودهای سیاست خارجی ایران در قالب روابط جمهوری اسلامی ایران با دولت، سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در این مقطع توضیح داه می‌شود.
در فصل سوم با عنوان «سیاست خارجی سیدمحمد خاتمی (۱۳۷۶- ۱۳۸۴)» ضمن بررسی ساختارهای مادی و معنایی شکل‌دهنده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این مقطع تشریح خواهد شد. در ادامه نیز رابطه این دولت با دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی تشریح و در نهایت موضوع پرونده هسته‌ای نیز بررسی خواهد شد.
فصل چهارم با عنوان «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران محمود احمدی‌نژاد (۱۳۹۲- ۱۳۸۴)» بخش‌هایی با عنوان «عوامل تاثیرگذار در سیاست خارجی دوران محمود احمدی‌نژاد»،«ساختارهای معنایی شکل دهنده سیاست خارجی»، «ساختارهای مادی شکل دهنده سیاست خارجی»، «اصول و ویژگی‌های سیاست خارجی دولت نهم و دهم»، «الگوهای رفتاری دولت نهم و دهم»، «گفت‌وگوهای انتقادی با آمریکا»، «روابط با شورای همکاری خلیج فارس»، «تغییر و اصلاح سازمان‌های بین‌المللی»، «بحران هسته‌ای» و «نتیجه گیری» را در برمی‌گیرد.
در فصل پایانی «سیاست خارجی در دوره حسن روحانی (۱۳۹۶- ۱۳۹۲)» به علت نبود منابع کتابخانه‌ای، از سایت‌ها و روزنامه‌های معتبر برای پردازش فرضیه کتاب استفاده شده در این فصل نیز چارچوب نظریه سازه‌انگاری، نخست در ساختارهای مادی و معنایی شکل‌دهنده سیاست خارجی تشریح می‌شود و در ادامه تاثیر این ساختارها بر اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این مقطع بررسی خواهد شد.
کتاب «از هاشمی تا روحانی» تالیف علی باقری دولت‌آبادی و محسن شفیعی سیف‌آبادی در ۳۸۴ صفحه، شمارگان یک‌هزار و ۲۰۰ نسخه و بهای ۲۱ هزار تومان از سوی انتشارات تیسا منتشر شده است.
